درمان 

انرژي

ميزان قوت و قدرتي که کودک از خوردن غذا به دست مي آورد انرژي نام دارد . تمام غذاهايي که او مي خورد ، به بدنش انرژي مي رساند. مواد غذايي مختلف داراي ميزان انرژي متفاوتي هستند. براي کودکان کم اشتها بهتر است ، از مواد غذايي استفاده شود که ميزان انرژي در حجم معين آنها نسبت به مواد غذايي ديگر بيشتر باشد. به اين معني که مقدار کمي از آنها انرژي بيشتري داشته باشد.

پروتئين

از غذا به بدن کودک مي رسد و رشد او را تأمين مي کند . کودک هر روز و در طول روز چند مرتبه بايستي غذايي بخورد که حاوي پروتئين باشد تا بدن او دچار کمبود نشود نياز به پروتئين در سنين متفاوت تغيير مي کند . در ابتداي کودکي نياز به پروتئين براساس واحد بدن کودک ، بيشتر است ولي چون حجم بدن او کم است ، ميزان کمي پروتئين نياز او را تامين مي کند . با بالا رفتن سن ، نياز کودک بر اساس واحد بدنش کمتر شده ولي بدليل افزايش حجم بدن کودک ميزان کل مورد نياز افزايش مي يابد.

جدول زير خلاصه اي از نيازهاي کودک به پروتئين و انرژي است.

مواد معدني و ويتامين ها

مواد معدني و ويتامينها براي رشد و تکامل مطلوب کودک لازم هستند . دريافت ناکافي آنها به رشد آسيب مي رساند و بيماري هاي ناشي از کمبود آنها بروز مي کند . در کودکي که کم اشتهاست بايد از مواد غذايي استفاده شود که در کمترين حجم داراي بيشترين ميزان املاح و ويتامين باشند تا رشد کودک با توجه به حجم کم معده او تأمين شود.

براي يک کودک کم غذا املاح و ويتامين هاي زير اهميت به سزايي دارد.

1. آهن (fe)

کودکان 1 تا 3 ساله در معرض خطر کم خوني هستند . آنها آهن نياز دارند تا خون سازي در بدنشان به خوبي صورت گيرد. از اينرو بايد غذاهايي مصرف کنند که داراي آهن زياد و قابل جذب باشد. مصرف قطره آهن به تامين بهتر محتواي آهن بدن آنها کمک مي کند. اگر دچار کم خوني شوند يادگيري کودک و توانايي کودک کاهش مي يابد. بهترين منابع آهن براي کودک ، گوشتها و جگراست که تامين کننده عنصر روي ( zn )مورد نياز آنها نيز مي باشد .

2. کلسيم(ca)

کودکان براي رشد کامل استخواني به کلسيم نياز دارند. نياز آنها بر اساس واحد بدنشان چند برابر بزرگسالان است . لبنيات بهترين منبع کلسيم و تأمين کننده خوب پروتئين است . کودکي که کم اشتها است بهتر است از ماستهاي چکيده، شيرهاي غني شده و بستني تهيه شده باشير سالم تغذيه کند.

3. ويتامين B ، از ويتامينهايي است که در نبود آن رشد مختل مي شود. براي افزايش اشتهاي کودکان بهتر است منابع غذايي حاوي ويتامين B مثل سبوس غلات ، آردهاي کامل ، جوانه ، ماء الشعير ، گوشتها و جگر به کودک داده شود و استفاده از مکمل ويتامين B هم مي تواند مفيد باشد.

برنامه غذايي کودک

در اين مرحله شما با استفاده از اطلاعاتي که از رشد و نيازهاي او بدست مي آوريد يک برنامه غذايي مناسب برايش تعيين مي کنيد. در اين بخش 2 برنامه غذايي براي 2 گروه سني کودکان آمده است ، شما مي توانيد از آن استفاده کنيد ، با ميزانهايي که اکنون کودک شما دريافت مي کند مقايسه کنيد و تغييرات لازم را انجام دهيد.

برنامه غذايي يک کودک 2 تا 3 ساله

صبحانه ( نان و پنير و گردو) نان 30 تا 40 گرم ( يک تا يک و نيم کف دست نان سنگک که داراي سبوس است ) + 15 تا 25 گرم پنير+ يک عدد مغز گردو+ در صورت تمايل چاي شيرين.

ساعت 10: نصف ليوان شير و 1 عدد بيسکويت با آرد کامل+ 1 عدد ميوه ( يا نصف ليوان کمپوت ميوه که خود مادرتهيه کرده باشد )

ناهار:( چلوگوشت) 5 تا 10 قاشق غذاخوري برنج+ 30 تا 60 گرم گوشت گوسفند کاملاً پخته و له شده + نصف ليوان ماست چکيده + 1 کاسه سالاد کاملا ريز شده و مخلوط با سس مايونز ( آخر غذا)

عصرانه: 1 عدد ميوه ( يا نصف ليوان آب ميوه) + 1 عدد خيار+ يک قاشق سوپخوري مغزهاي بادام، گردو و فندق.

شام: ( خوراک مرغ) يک کف دست نان+ خوراک مرغ داراي 30 تا 60 گرم ( 3 تا 4 تکه کوچک) گوشت مرغ و سبزيجات کاملاً پخته به فرمي که کودک دوست دارد. + ماست يک دوم ليوان.

قبل از خواب: نصف ليوان شير

برنامه غذايي يک کودک 4 تا 6 سال:

صبحانه: ( خامه و عسل) نان 1 کف دست نان با آرد کامل+ 2 قاشق سوپخوري خامه + 2 قاشق مرباخوري عسل

ساعت 10: 1 ليوان شير+ يک عدد شيريني کوچک يا 2 عد بيسکويت سبوس دار+ يک دوم ليوان آب ميوه (يا يک عدد ميوه متوسط)

نهار: ( پلو و مرغ) 5 تا 10 قاشق برنج+ 60 تا 90 گرم گوشت مرغ ( نصف يک ران درشت) + 1 کاسه ماست حاوي 1 ليوان ماست.

عصرانه: سبزيجات کاملاً شسته و پوست گرفته مثل هويج، خيار، کاهو که بهترين منبع ويتامينهاي مورد نياز کودک هستند.

شام: ( پيتزا) 2 برش متوسط که براي پخت آن 100 گرم گوشت چرخ کرده و سرخ کرده و سبزيجات و 100 گرم پنير پيتزا بکار رفته باشد+ 1 کاسه سالاد کاملاً ريز شده و باب ميل کودک.

قبل از خواب: يک عدد ميوه و نصف ليوان شير

مي دانيد مواد غذايي بسيار متنوع اند. شما با آشنايي کلي به ميزانهاي داده شده مي توانيد مواد غذايي ديگر را جاي مواد غذايي گفته شده جانشين کنيد که بدان روش جانشيني گويند .

مثلاً هر 5 قاشق برنج برابر يک کف دست نان است . نان مصرفي بهتر است سنگک باشد.

هر 30 تا 60 گرم گوشت برابر 1 عدد تخم مرغ و برابر 4 تا 5 قاشق حبوبات پخته است.

توصيه هاي لازم براي کودکان کم اشتها:

در صورتي که رشد کودک کم اشتها ، کمتر از استانداردهاي ذکر شده باشد ويا رشد او متوقف شده، با مشورت پزشک يا متخصص تغذيه از:

* کپسول يا شربت هاي مولتي ويتامين و B کمپلکس استفاده کنيد.

* از مکمل آهن استفاده کنيد.

* از پودر تخم مرغ ، پودر شير خشک اضافه شده به شير و پودرهاي پروتئين تجاري استفاده کنيد.

* از کمپوت ميوه هاي تغليظ شده استفاده کنيد.

توصيه هاي عمومي براي کودکان کم اشتها :

- محيط رواني مناسب و شرايط مطلوبي را براي غذا خوردن کودک فراهم کنيد. در آرامش کامل ، با صبر و حوصله و بدون اصرار و تهديد به او غذا دهيد. در کنار ديگر افراد خانواده در محل معين صرف کردن غذا به او غذا دهيد. از غذا دادن به کودک مقابل تلويزيون و زماني که حواسش پرت است اجتناب کنيد و سعي کنيد با صحبت کردن با کودک و تعريف داستانهاي جذاب ، انگيزه او را براي خوردن غذا افزون کنيد.

- در عوض غذا خوردن ، به او وعده بازي کردن ، پارک بردن، به حرفهايش گوش کردن يا فيلم نگاه کردن بدهيد نه وعده شيريني، شکلات و خوراکي هاي غير مفيد.

- غذا را به فرمي تهيه کنيد که مورد پسند کودک است . مثلاً اگر غذا به فرم پيتزا دوست دارد، با استفاده از يک تکه نان و کمي پنير پيتزا همان مواد غذايي را به فرم پيتزا به او بخورانيد. علايق او را درطعم ، حرارت، رنگ و فرم غذا در نظر بگيريد.

- رفتار شما مادر و پدر عزيز، مهمترين تاثيررا براي کودکتان دارد واگر شما رفتار غلطي داريد نمي توانيد از او انتظار داشته باشد که اين کار را انجام ندهد. پس با رفتار درست خود ، به صورت عملي به او آموزش دهيد.

- کودک را در فعاليت هاي خريد مواد غذايي و تهيه کردن غذا دخالت دهيد. اگر چه کمي زحمتتان زياد مي شود ولي اين کار چند حسن دارد. اول اين که او از زحمت تهيه غذا آگاه مي شود. وضمنا شما مي توانيد در حين کمک کردن او راجع به خواص مواد غذايي و اينکه براي غذا در بدن چه اتفاقي مي افتد و چه فايده اي براي بدن دارد صحبت کنيد. به اين ترتيب او تمايل بيشتري براي خوردن غذا پيدا خواهد کرد.

در بين وعده هاي غذايي ، ميان وعده هاي مفيد به او بدهيد. مغزهاي بادام ، فندق ، گردو ، کشمش و... آب ميوه و کمپوت ميوه ، شير غني شده با چند قاشق شير خشک ، ماست چکيده ، شيريني هاي تهيه شده با آرد کامل يا با ميوه ها، يک لقمه نان و پنير و ديگر مواد غذايي غني از ويتامين و پروتئين . فائده يک ميان وعده مفيد اين است که علاوه بر فراهم آوردن انرژي و مواد غذايي مورد نياز براي رشد کودک که به سرعت در بدن تمام مي شوند ، بدليل کوچک بودن حجم معده کودک به تقسيم غذا در طول روز کمک مي کند و مادر يا پدر در يک وعده اصرار نمي کند که کودک بيشتر از ظرفيتش غذا بخورد.

- مي توانيد سبوس گندم تهيه کنيد و در حين پخت غذا به برنج او بيافزاييد تا ويتامين B موجود در آن به افزايش اشتهاي کودک کمک کند . جوانه گندم نيز از منابع غني B است که مي توانيد آن را درسالاد ريز کنيد و به کودک بدهيد.

- مطمئن باشيد که کودک راجع به غذاي خاصي ذهنيت بد ندارد ( مثلا با ديدن ماکاراني رشته اي به ياد کرم نمي افتد) و اگر چنين تصور غلطي دارد ، فرم غذا را عوض کنيد يا آن غذا را ديگر به کودک ندهيد.

- کودک را به فعاليت هاي جمعي و بازي با همسالانش تشويق کنيد.

گردآوری:

 جواد سبحانی

مشاور تغدیه و رژیم درمانی چاقی

تلفن مشهد : 6064720