اولین دانشمندانی که به طور علمی به درمان طبیعی پرداخته اند به اوایل قرن ششم قبل از میلاد مسیح مربوط می شود تالس یکی از هفت دانشمند یونان باستان بود که با پیروانش در پی ماهیت بشر بودند. آنها بر طبق مذهب حاکمه و آگاهیهای فیلسوفانه به زمان خویش به عناصر خاک ، آب ، هوا و آتش به عنوان یک تعریف می نگریستند. سرانجام سیستمی را بر اساس این عقیده ارائه کردند که در آن هر چیزی از ترکیبی از این چهار عنصر تشکیل یافته و صفات خاص مواد به نسبت هر یک از عناصر بستگی دارد.

آلکمون جوانی هم عصر فیثاغورث لزوم توازن فیزیکی عناصر را تعلیم می داد که بعداً به فرضیه بنیادی بقراط درباره وحدت وجود انجامید. بقراط (پدر علم پزشکی) در حدود سال 460 قبل از میلاد مسیح متولد شد. بقراط اساس فلسفه تندرستی خویش را بر کلمه physis قرار داد که به طور ساده به معنی ارگانیزم (وجود یا وحدت وجود) به صورت منفرد می باشد.

برخلاف فلاسفه پیشین که در فرضیات خود درباره وجود به فرد جدای از محیط و گاهی جدای از روح خودش توجه می کردند ، بقراط بر این موضوع اصرار داشت که چیزی بیش از وجود ، یعنی خود حیات ، وجود دارد. وی مدعی بود که حیات از یک رابطه متقابل بین موجود و محیط تشکیل شده است . بقراط در این روابط متقابل و تغییرناپذیر منشأ بیماری را یافت. از دیدگاه بقراط بیماری وجود اشکال شدید در گوارش (pepsis) محیط توسط موجود سوء هاضمه می باشد.

جالینوس 130 سال پس از میلاد مسیح یعنی ششصد سال پس از بقراط متولد شد. جالینوس نه تنها کاربقراط را بلکه همه دانش پزشکی شش قرن بعد از آن را درهم آمیخت. وی دریافت نیرویی که در موجود زنده نفوذ می کند یا ساکن می شود در واقع عامل خالق موجود زنده می باشد که می تواند از نیروهای جاذب ، حافظ و دافع برای پیش بردن نمو ، رشد و تغذیه استفاده کند. همچنین در میان عقاید جالینوس آنهایی که در مورد تأثیرات صحیح غذا بر روی بدن و تأثیر خاک بر گیاهانی که در آن رشد می کنند و تأثیر غذا بر حیوانات است از اهمیت برخوردارند. پس از physis (وجود) مهمترین عامل در سیستم جالینوس pneuma (هوای حیاتی یا روح و روان) است که نیروهای ذاتی physis از طریق آن عمل می کنند. نیروی به وجود آورنده (خالق) به وسیله نفس در سراسر بدن منتشر می شود.

هم جالینوس و هم بقراط معتقد بودند در بدن اخلاط (مزاجهای) گوناگونی وجود دارد که بنا به ضرورت باید به طور مساوی از نظم و توازن برخوردار باشند تا وضعیت سلامتی صحیحی به وجود آید. جالینوس معتقد بود که انواع غذاها نیز خلطهای مخصوص به خود را دارند. پس از بقراط و جالینوس طب سنتی حدود نهصد سال بدون پیشرفت چشمگیری سپری شد تا در سال 980 پس از میلاد مسیح حکیم ابوعلی سینا در نزدیکی بخارا    متولد شد. کتاب معروف قانون یکی از بزرگترین آثار علمی در مورد طبابت است که تمام دانش پزشکی دنیا را تا آن زمان دربرگرفته و تاکنون هم یکی از بهترین منابع علمی در زمینه درمان بیماریها     می باشد.

اساس طب سنتی بیشتر بر مبنای طب ابوعلی سینا استوار می باشد.

 در این بین بویژه در بین مسلمانان طب  معصومین از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا با توجه به اینکه معصومین از گناه و اشتباه مصون می باشند بنابراین سخنان و دستورات ایشان مبنای دقیقی برای درمان بیماریها می باشد. توجه بیشتر بشر در سالهای اخیر به درمان طبیعی با استناد به علم روز موردی آشکارا است و طرفداران استفاده از طب سنتی مزایایی را برای آن قائلند از جمله :

1- استفاده ازطب معصومین (قرآن و سخنان ائمه) بویژه در بین مسلمانان و کتب آسمانی دیگر

2- ارتباط بهتر میان بیمار و طبیب

3- ارزانی خدمات بهداشتی و درمانی

4- دسترسی بهتر به منابع دارویی

5- تطابق بهتر فرآورده های گیاهی با بدن انسان و عدم ایجاد عوارض حاد

6- ایجاد اشتغال و بهبود زندگی کشاورزان جهت تولید گیاهان دارویی

7- کنترل آثار سوء ماده موثره موجود در آنها توسط  مواد دیگری که همراه با داروی گیاهی مصرف     می شود .

طرفداران طب نوین معتقدند پزشکی جدید خصوصیاتی همچون سرعت عمل بالا در درمان بیماریها ، روشهای جدید درمانی مثل جراحی ، استفاده از امکاناتی مانند آزمایش ، سونوگرافی و ... تاثیر سریعتر داروها و ... دارد که در مواردی بر طب سنتی برتری دارد.

بدن و حالتهای آن :

به عقیده جالینوس برای بدن سه حالت وجود دارد : 1- تن درستی 2- بیماری 3- حالت وسط (بین تندرستی و بیماری)

1- تندرستی : حالتی را گویند که بدن انسان از حیث مزاج و ترکیب در چنان کیفیتی باشد که اعمال آن همگی درست و صحیح باشد.

2- بیماری : حالتی است که در نقطه مقابل و مخالف حالت تندرستی باشد.

3- حالت وسط : حالت وسط تندرستی و بیماری آن است که در آن نه تندرستی کامل و نه بیماری کامل برای تن وجود دارد مانند : تن سالخوردگان ، تازه شفایافتگان و نوزادان

تندرستی و سلامت از نظر طب سنتی : مزاجها در حالت تعادل باشند.

بیماری چیست ؟ عدم تعادل مزاجها که باعث شود نظم داخلی بدن به هم بریزد باعث پیدایش بیماری خواهد شد ، که بستگی به عامل بوجود آورنده خود دارد.

از دیدگاه دانشمندان قدیم عامل بیماری ها :

1- عدول از طبیعت  

2- ساختار وراثتی و ژنتیکی افراد می باشد.  

برای درمان بیماری ها از دیدگاه ابن سینا باید سه شرط زیر را رعایت کنید :

1- باید ابتدا به درمان بیماری که نخست دچار شده است پرداخت. مانند ورم که با زخم پدید آید ، که بیماری اصلی ورم است ، باید به درمان سوء مزاج پرداخت.

2- بیماریهایی وجود دارند که یکی عامل دیگری است. مثلاً علتی که موجب تب شده ، اول بیمار را از عامل تب باز داشت و تشخیص داد چیست که باعث تب شده است.

3- بیماریهایی هست که درمان یکی از دیگری مهم تر است . مثلاً تب دائمی و تب تشنجی در بیمار وجود دارد که باید نخست به تب دایمی پرداخت. مگر این که عارضه تازه بر بیماری اول چیرگی داشته باشد.

در هر صورت همیشه پیش گیری مهم تر از درمان است.

ضروریات شش گانه ( سته ضروریه ) :

حكما معتقد بوده اند برای این كه انسان بتواند به زندگی خود بطور طبیعی ادامه دهد نیاز به 6 چیز ضروری دارد :

1- هوا

از نظر لطافت ، غلظت ، حرارت ، سرما ، اختلاط با اجزاء زمین ، اختلاط با دودها یا عا ری از آنها بودن، تأثیرات متفاوت در بدن دارد . بعنوان مثال هوای مخلوط با مواد عفونی ( هوای گندابها ) موجب بیماری در بدن می شود . برعكس هوای عاری از مواد عفونی موجب صحت می شود .

2- مأكولات ومشروبات

هیچ انسانی بدون خوردن وآشامیدن نمی تواند زنده بماند . خود این كه انسان چه بخورد وبیاشامد بسیار مهم است ونیاز به دانش تغذیه دارد .

3- احتباس واستفراغ

احتباس یعنی نگه داشتن بعضی از اجزاء ضروری در بدن مثلاً نگه داشتن آب به اندازه لازم در بدن واستفراغ یعنی فارغ شدن از اجزاء غیر ضروری واضافی بعنوان مثال استفراغ مواد سمی خون توسط کلیه ها که ادرار نام دارد.اگر شخصی نتواند مواد ضروری مورد نیاز خود را دربدن نگه دارد ویا مواد سمی وزیادی بدنش را دفع كند دچار بیماری می شود .(معنی استفراغ دراینجا با آن استفراغ استفاده شده در جامعه متفاوت است.)

4- ریاضت واستراحت

ریاضت منظور تحرك است واستراحت همان استراحت یا سكون است .بسیاری از اعمال بدنی دراستراحت رخ می دهد .انسانی كه نتواند به اندازه استراحت كند دچار بیماری می شود وانسانی هم كه تحرك لازم را نداشته باشد همین طور .

5- اعراض نفسانی

منظورهمین حالات شادی ، غم ، عصبانیت و ... است كه درانسانها رخ می دهد ودر یك فرد طبیعی اینها لازم است و اگر به اندازه باشد ، موجب صحت وسلامتی می شود .

6- نوم ویقظه

منظور خواب وبیداری است . خواب باعث می شود قوام عضلانی تقویت شود وحیات برای انسان قابل تحمل شود . همچنین خواب اثرات بسیار دیگری در بدن دارد . این خواب وبیداری نیز باید به اندازه باشد .

گردآوری جواد سبحانی

 (مشاور تغدیه ورژیم درمانی چاقی )

تلفن مشهد:بین معلم 4و6 روبروی فرش مشهد