اعمال جراحی کاهش وزن

اقدامات  غير  جراحي  از  جمله  رژيم  درماني،  داروهاي ضد  اشتها،  تمرينات  ورزشي  و  رفتار  درماني  نتوا  نسته اند دردراز  مدت  کاهش  وزن  قابل  قبول  و  پايداري  در  بيماران  مبتلا به  چاقي  مفرط  ايجاد  کنند. بعبارت دیگر، به  نظر  مي رسد  که  روشهاي  جرا  حي  در  کاهش  وزن  و  تداوم  آن  نسبت به  روشهاي  دارویی  از  نظر  اقتصادي  مقرون  به  صرفه  تر  مي باشند . از  طرفي  اعمال  جراحي  اگر  چه قادر  به  کاهش  وزن  محسوس  و  پايداري  شده  اند  ولي  بدون عوارض  و  خطرات  نبوده  اند. مطالعات مختلف نشاندهنده این موضوع می باشند که میزان موفقیت این نوع اعمال جراحی در مقایسه با رژیمهای غذایی %80 در مقابل %5 می باشد، به همین دلیل اعمال جراحی جهت درمان چاقی مفرط بعنوان موثرترین درمان برای چاقی مفرط شناخته می شود. این اعمال جراحی، اگرچه، احتمال بروز سوتغذیه بعلت کمبود پروتئین و انرژی و یا کمبود ریزعنصرهای خاص (آنمی فقر آهن، کمبود آلبومین، کمبود ویتامین B12، کمبود فولیک اسید و کمبود کلسیم) را بالا می برند ولی در بسیاری از بیماران باعث بهبود دیس لیپیدمی، دیابت، فشار خون، قند خون، میل جنسی، امکان حاملگی، قاعدگی و سوزش سردل می شود. میزان مرگ و میر بدنبال این نوع اعمال جراحی بین 1 تا 2 درصد می باشد.

انواع اعمال جراحی کاهش وزن

اعمال جراحي در درمان چاقي مفرط به دو دسته جراحي هاي محدودکننده و جراحي هاي کاهش دهنده جذب از دستگاه گوارش تقسيم مي شوند. جراحيهاي محدود کننده که درواقع محدود کننده حجم معده می باشند (Vertical Banded Gastroplasty (VBG), Adjustable Gastric Banding (AGB) and Sleeve Resections (SR)) با توجه به عوارض کمتر مقبوليت بيشتري دارند؛ با این وجود هر کدام از این اعمال با عوارض و مزایایی همراه می باشد. از طرف دیگر، اعمال جراحی کاهش دهنده حجم (Biliopancreatic divertion) بر مبنای برداشتن 3/2 معده و کوتاه کردن قابل توجه لوله گوارش می باشند.

گاستریک باند

استفاده از باند در تمامی کشورهای دنیا جز اعمال رایج برای کاهش وزن می باشد. در این روش، یک لوله سیلیکونی به نام باند در قسمت فوقانی معده جاگذاری شده و با پرکردن آن با مایعی مخصوص، حجم معده به 30-15 سی سی کاهش می یابد.  میزان کاهش وزن بدنبال استفاده از این وسیله بین 60-40% وزن اضافه گزارش شده است. انتظار می رود که بیماران بعد از 2 سال به وزن ایده آل خود برسند؛ در این زمان می توان باند را بطور کامل خارج نمود اگرچه خطر بازگشت به وزن اولیه همچنان وجود خواهد داشت. در شرایطی چون بیماریهای شدید، حاملگی و شیردهی می توان مایع درون باند را تا حدودی خارج نموده و بعدا آن را مجددا تنظیم نمود. عوارض ديررس این نوع عمل جراحی شامل عفونت باند، عفونت پورت و سرخوردن باند می باشد. از مهمترين مزاياي جراحي کوچک کردن معده با باند قابل تنظيم به روش لاپاروسکوپي تنظيم و کنترل حجم باقيمانده معده است، چراکه با این روش مي توان بيمار را در يک وزن مطلوب ثابت نگه داشت و حتي در برخي شرايط مانند حاملگي و يا بيماريهاي شديد، مي توان محدوديت حجم معده را از بين برد.

بای پس

جراحیهای gastric bypass در اواخر سالهای 1990 از شیوع بیشتری برخوردار شدند. عمل بای پس در واقع ترکیبی از کاهش حجم معده و اختلال در جذب مواد غذایی می باشد. این اعمال بخصوص در افرادی که مقادیر زیادی شیرینی و کربوئیدراتهای ساده مصرف نموده و به باند لیگاسیون جواب نمی دهند به کار برده می شوند. این نوع عمل نسبت به عمل باند لیگاسیون موثرتر بوده به گونه ای که 60 تا 70 درصد بیماران وزن اضافه خود را در 9 تا 14 ماه بعد از عمل از دست دادند که در بسیاری از موارد تا 10 سال ادامه می یابد. بیمارانی که تحت این عمل قرار می گیرند نباید مواد قندی ساده زیاد مصرف کنند چراکه با عوارضی همچون سندرم دامپینگ (تهوع، استفراغ، سردی، احساس پری، افزایش ترشح بزاق دهان، احساس ضعف، عرق ریزی و گاها اسهال) همراه خواهد بود. سوتغذیه و کمبود مواد غذایی خاص در بسیاری از این بیماران (کلسیم و ویتامین B12) نیاز به مصرف مکمل در این بیماران را افزایش می داد. نشت در محل آناستوموز و عفونت زخم از دیگر عوارض ناشی از این نوع عمل می باشد. به این بیماران همچنین توصیه می شود تا از داروهای ضد اسید برای جلوگیری از زخم معده در محل پیوند استفاده نمایند.

Sleeve Resection

Sleeve گاسترکتومی روش دیگری است که در سالهای اخیر رایج شده است، در این روش که خم بزرگ معده برداشته می شود، میزان کاهش وزن بیشتری در این بیماران گزارش شده است. بسیاری از بیماران که تحت این نوع عمل قرار می گیرند کاهش اشتها به همراه حس سیری زودرس بعد از عمل را گزارش نموده اند. این بیماران می بایست از خوردن قندهای ساده خودداری کنند چراکه هضم آنها در دهان شروع می شود. افزایش ریسک سوتغذیه و کمبود مواد غذایی نیز در این بیماران شایع می باشد. اسهال و استئاتوره نیز در این بیماران رایج می باشد. نشت و خونریزی از محل رزکسیون بعنوان شایعترین عوارض این نوع عمل جراحی گزارش گردیده است.

پلیکاسیون

در این روش حجم معده با پلیسه کردن این عضو با استفاده از لاپاروسکوپی به 30 سی سی کاهش می یابد. از آنجا که در این نوع عمل جراحی هیچ قسمتی از معده برداشته نشده و جسم خارجی روی معده کار گذاشته نمی شود، عارضه خاصی گزارش نشده و بیمار می تواند پس از حدود یک روز از بیمارستان مرخص شود. در این بیماران نیاز به ویتامینها و ریز عنصرها بخصوص بعد از هفته سوم احساس می شود و به همین دلیل اینها می بایست تا آخر عمر روزانه یک قرص مولتی ویتامین مصرف نمایند. تزریق ویتامین B12 سالیانه یکعدد نیز به این بیماران توصیه می گردد.

Gastric Pacemaker

این عمل در دنیا همچنان برروی مدلهای حیوانی و انسانی در حال آزمایش می باشد.  در این روش تحریک معده با الکترودهای خاصی که در زیر پوست و در قسمت فوقانی شکم قرار می گیرد باعث ایجاد احساس سیری زودرس می شود. عملکرد این الکترودها از طریق کامپیوتر قابل کنترل می باشد. میزان کاهش وزن بعد از استفاده از این دستگاه حدود 25-20 کیلوگرم در عرض 2-1 سال است.