سلامتي

عبارت است از داشتن روان و جسمي سالم كه فرد توانائي فعاليت طبيعي جسمي و برقراري ارتباط صحيح و تفكري مناسب در جامعه به دور از هرگونه اضطراب ، افسردگي و هرگونه بيماريهاي روحي - رواني و جسمي داشته باشد. به عبارتي بودن سلامت جسم و سلامت روان در كنار يكديگر براي داشتن سلامت كامل در فرد، لازم و ضروري است . براي داشتن جسمي سالم ، رعايت تغذيه اي صحيح و همچنين فعاليت بدني متناسب (ورزش) در كنار همديگر نياز مي باشد، به عبارتي تغذيه سالم شرط اساسي سلامت جسماني است . در كشورهاي توسعه نيافته و جهان سوم مشكل اساسي بهداشتي و سلامت جامعه بشري ، ناشي از سوء تغذيه و دريافت ناكافي مواد غذائي بوده و هست ولي مشكل كنوني تغذيه در اكثر كشورهاي پيشرفته و حتي در حال توسعه ، عدم توجه به سلامت تغذيه و استفاده نادرست از مواد غذائي و عدم دريافت كافي مواد ضروري براي بدن است . لذا توجه به تركيب غذائي سالم و پيشگيري از بروز بيماريهاي ناشي از تغذيه نامناسب در دنياي كنوني و با وجود مواد غذائي رنگارنگ و با تبليغات زيبا، امري ضروري است. شيوع مواد غذائي رنگارنگ و اشتها برانگيز مصنوعي و فريبنده باعث بي توجهي به مواد غذائي طبيعي ، سبزيجات و ميوه جات و..... كه نقش مهمي در رساندن انواع ويتامينها و مواد معدني مورد نياز بدن را بعهده دارند شده است .

نقش غذاها و ويتامينها در سلامتي

همه موجودات زنده براي تامين نيازهاي اساسي خود به موادي احتياج دارند كه غذا ناميده مي شوند. اين مواد حياتي يا مغذي در بدن شامل آب ، نمكهاي معدني ، پروتئينها ، هيدراتهاي كربن ، ليپدها ( چربيها ) و ويتامينها هستند كه از جمله مواد شيميائي تشكيل دهنده غذا هستند. غذا پس از خوردن و جذب شدن در بدن باعث توليد انرژي ، تامين رشد ، مرمت بافتها يا تنظيم اين فرايندها مي شود. نقش اساسي اين مواد مغذي عبارت است از:

1- تامين مواد لازم براي رشد و مرمت بافتها و به عبارت بهتر تامين و بقاي ساختمان اساسي بدن

2- تامين انرژي مورد نياز براي انجام فعاليتهاي داخلي و خارجي بدن

در بين مواد مغذي كربوهيدراتها ، چربيها و پروتئينها توليد انرژي و عناصر معدني و آب و ويتامينها كنترل فرايندهاي بدن را بعهده دارند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــ--

رژيم غذائي مناسب چيست ؟

با توجه به در نظر گرفتن تفاوتهاي فردي مانند سن ، جنس ، مراحل رشد و بلوغ و تغييرات فيزيولوژيك دورانهاي خاص افراد جامعه ( مثلا” حاملگي و شيردهي ) رژيم غذائي مناسب عبارت است از رساندن مواد غذائي لازم كه كفايت تغديه اي روزانه به هر فرد را تامين كند و نيازهاي تغذيه اي يك فرد را براي ترميم و نگهداري فرايند زندگي و رشد فراهم كند و به كاهش خطر پيشرفت بيماريهاي مزمن و تحليل برنده مانند سرطانها ، ديابت و ..... در بيماران و جلوگيري از ايجاد بيماريها در افراد سالم كمك كند. چاقي از عوارض عدم رعايت رژيم مناسب غذائي مي باشد كه خود به تنهائي بيماري نيست ولي عامل ايجاد بسياري از بيماريها مي باشد. براي تعيين كفايت تغذيه اي چند اصل مهم بايد در نظر گرفته شود :

1- تعادل balance : منظور از تعادل تامين انواع مختلفي از مواد غذائي به تناسب با يكديگر است به نحوي كه مصرف يك نوع ماده مغذي به مقدار زياد سبب حذف سير مواد غذائي نشود.

2- تنوع variety : منظور از تنوع يا گوناگوني مصرف چند غذاي مختلف از گروههاي غذائي است كه در هرم راهنماي غذائي آمده است . منظور اين نيست كه فقط دو يا سه نوع مختلف از يك گروه مثلا” سبزيجات استفاده شود.

3- اعتدال در غذا خوردن moderation : به اين مفهوم است كه اگر غذائي در حد اعتدال خورده شود براي بدن قابل مصرف است و تمام مواد غذائي بايد در حد اعتدال ، نه كم ، نه زياد مصرف گردد .

4- كنترل كالري calorie control : در nutrient density تراكم مواد مغذي گروهي از غذاها خيلي بالاست كه با كالري كم مواد مغذي بيشتري را به بدن برساند و درواقع كفايت تغذيه اي بالائي داشته باشد مانند جوانه گندم كه غني از مواد بوده و كالري كم دارد. ولي غذاهائي مانند عسل و آبنبات ، تراكم مواد مغذي پائين و كالري بالائي دارند. بنابراين در آنها محدوديت كالري مطرح است ، بهتر است براي افرادي كه چاق هستند و غذاهائي انتخاب شوند كه غني باشند يعني تراكم مواد مغذي آنها بالا باشد.