داروهای نیروزا - دو پینگ - (Ergogenic aids)

تعریف داروی نیروزا و دوپینگ :

داروهای نیروزا میتوانند شامل مواد ذیل باشند :

غذاها یا مواد شیمیایی و حتی میتوانند مواد طبیعی باشند که تولید انرژی بدن را افزایش داده و عملکرد ورزشکاران وافراد عادی را نیز ارتقا داده و باعث افزایش توان از نظر قدرت ، سرعت و یا تحمل فرد میشوند .

محصولات نیروزای جدیدی که ادعا میکنند هر فردی را میتوانند از نظر هرگونه عملکرد ارتقا دهند، هر روزه به اشکال جدید وارد بازار میشوند و متاسفانه اثریت این مواد به شکل مکمل و گیاهی   وارد بازار شده و به فروش میرسند .

اما درباره استفاده از اکثریت این داروها و مکلها متاسفانه باید خاطرنشان ساخت که هم ترکیبات محصول و هم ادعاهایی که روی آن ها قید شده اند، توسط سازمان غذا و داروی امریکا مورد بررسی قرار نگرفته و بنابراین نمیتوانند پایه علمی داشته باشند. تحقیقات نشان داده اند که 76% ورزشکاران و 100% بدن سازان از مکمل ها استفاده می کنند. ورزشکاران باید همیشه برای کسب رتبه های برتر تلاش کنند و کمک های نیروزا ( دوپینگ ) می توانند انرژی و عملکرد آن ها را ارتقا دهند. امروزه می دانیم که تنها مواد نیروزای سالم آن هایی هستند که از لحاظ قانونی تایید شده اند و ایمنی آن ها به اثبات رسیده است. برای کسب رتبه ی برتر، بهترین کار انجام تمرینات منظم و مناسب، استراحت کافی، تغذیه ی مناسب، استفاده از روش های صحیح ورزشی و قضاوت درست است.

عملکرد داروهای نیروزا ( دوپینگ )

از خصوصیات کمک های نیروزا ها ( دوپینگ ) موارد زیر را می توان نام برد:

• ذخیره سازی کربوهیدرات:
• · مصرف کافی کربوهیدرات در روزها و ساعتهای قبل از تمرینات سنگین یا شروع رقابت، برای حفظ سطح گلیکوژن عضلات در حد مطلوب لازم و حیاتی است. افزایش مصرف کربوهیدرات به شکل نوشیدنی یا غذا که از سه روز پیش از شروع ورزش های استقامتی مصرف شود ( بارگیری گلیکوژن ) ، یکی از راه های مناسب برای ارتقای عملکرد ورزشی است. ورزشکاران استقامتی مثل دوندگان ماراتون، فقط بر ذخایر گلیکوژن بدن شان به عنوان منبع انرژی در حین مسابقه تکیه دارند و بنابراین بارگیری کربوهیدرات ( بارگیری گلیکوژن ) یکی از روش های افزایش مقدار گلیکوژن در بدن قبل از شروع مسابقه است.
• تغذیه ی مناسب:
• · تغذیه ی مناسب یعنی این که غذاهایی انتخاب شوند که سلامتی فرد را تضمین کرده و در کنار آن عوامل خطر بیماری های مختلف کاهش یابد. مقدار تخمینی کالری مورد نیاز برای زنان 1940 و برای مردان 2550 است. اگر سطح فعالیت فرد افرایش یابد، باید کالری دریافتی نیز به همان نسبت و طبق اصول صحیح تغذیه افزایش یابد تا فرد بتواند عملکرد مطلوبی داشته باشد.
• محلول های الکترولیتی:
• بدن نیاز به مقدار معینی مایعات در طول روز دارد تا بتواند عملکرد طبیعی خود را حفظ نماید و برای این منظور باید حداقل چهار لیوان (برابر با یک لیتر) آب در روز مصرف شود. فعالیت های سنگین تعریق زیاد نیاز به آب را به دو تا سه برابر حالت عادی افزایش میدهد. از دست رفتن مایعات به میزان 2% وزن بدن باعث اختلال عملکرد فیزیکی فرد شده و با افزایش این مقدار فرسودگی فرد شدیدا رو به افزایش میگذارد . محلول های الکترولیتی نه تنها مایعات بدن را چایگزین می کنند، بلکه حاوی الکترولیت ها هم هستند و نمک و مواد معدنی موجود در آن ها می توانند عملکردهای مختلف بدن را تنظیم کنند( این مواد معدنی ممکن است در حین تعریق از بدن دفع شده باشند)
• کنترل تنش ها و استرس :
• افزایش تنش در ورزش های رقابتی می تواند بر وضعیت جسمی و ذهنی ورزشکاران تاثیر گذاشته و بنابراین عملکرد ورزشکاران کاهش می یابد . استرس باعث تنش زیاد، افزایش ضربان قلب، تعریق زیاد یا عرق سرد و افزایش اضطراب در خصوص نتایج مسابقه می شود. کنترل تنش ها برای افزایش عملکرد فرد ضروری بوده و به افزایش تمرکز، اعتماد به نفس، کنترل و تعهد فرد کمک می کند.
• روش های آرامش بخش:
• آرامش یکی از اصول مهم برای افزایش عملکرد ورزشی است. آرامش باعث ارتقای کیفیت استراحت و بهبودی فرد شده و اکنش های استرسی مثل تنش عضلانی را از بین می برد. علاوه بر آن، آرامش کمک می کند تا فرد بتواند وضعیت جسمی و ذهنی بهتری داشته باشد.

موارد احتیاط در استفاده از نیروزا ها و دوپینگ

بعضی از کمکهای نیروزا دارای اثرات مضری هستند و به همین دلیل توسط سازمان های ورزشی ممنوع شده اند؛ چون در واقع ایمنی آن ها به اثبات نرسیده است. مهمترین کمک های نیروزای این دسته عبارتند از:

• استروئیدهای آنابولیک:
• · اینها هورمون های مصنوعی هستند که برای افزایش توده عضلانی و قدرت عضلانی مورد استفاده قرار میگیرند. آن ها همچنین باعث ایجاد حمله استروئیدی ( افزایش ناگهانی استروئید) می شوند. در این حالت فرد احساس شادابی و نشاط کرده و در حین ورزش خستگی کمتری خواهد داشت و بنابراین سخت تر و طولانی تر کار می کند. اما استفاده از این استروئید ها اثرات نامطلوب زیادی به دنبال خواهد داشت.
• دوپینگ خونی:
• · یکی دیگر از کمک های نیروزای خطرناک دوپینگ خونی است. در این روش خون یا محصولات خونی مثل اریتروپویتین (EPO) ، یا به عبارت دیگر هورمونی که تولید سلول های خونی توسط استخوان ها را افزایش می دهد، به ورزشکار تزریق شده تا بدین وسیله استقامت و سرعت وی افزایش یابد. این روش دارای اثرات نامطلوب زیادی است.
• هورمون رشد انسانی (HGH):
• امروزه هورمون رشد انسانی توجه ویژه بدنسازان را به خود جلب کرده است. بعضی از آنها از مقادیر خیلی زیاد استفاده می کنند تا چربی بدن خود را کاهش داده و توده عضلانی شان افزایش یابد. این هورمون ها نیز دارای اثرات سوء زیادی هستند.
• کافئین:
• کافئین بر سیستم عصبی مرکزی از طریق افزایش عملکرد ذهنی و کاهش خستگی تاثیر می گذارد. اما استفاده از مقادیر زیاد آن باعث تحریک پذیری، بی قراری، اسهال، بی خوابی و اضطراب می شود. کافئین در قهوه، چای، شکلات و نوشابه ها موجود است.
• افدرین:
• · بعضی از ورزشکاران از مکمل های حاوی افدرین استفاده می کنند تا عملکردشان بهتر شود، انرژی بیشتری داشته باشند و چربی بدنشان کاهش یابد. متاسفانه ورزشکارانی که از افدرین استفاده می کنند ممکن است بتوانند بیشتر و سریع تر بدوند، اما تحقیقات نشان داده اند که آنها در معرض خطر اثرات جانبی مرگبار ی قرار می گیرند که تا ایست قلبی میتواند کسترش یابد . به همین دلیل است که لیگ ملی فوتبال و کمیته بین المللی المپیک تلاش می کنند از مصرف افدرین توسط ورزشکاران ممانعت به عمل آورند.
• دوپینگ ژنی:
• · در این روش از سلول ها، ژنها و مواد ژنتیکی برای ارتقاء عملکرد ورزشی استفاده می شود. در کنار موانع قانونی و اخلاقی استفاده از چنین روشی اثرات طولانی مدت آن بر عملکرد ورزشی و بدن ورزشکاران هنوز کاملا مشخص نشده است.

تداخلات کمک نیروزاها ( دوپینگ ) با دیگر داروها

ورزشکارانی که تمرینات سنگین انجام می دهند، اغلب اوقات از تشنگی و خستگی شکایت دارند و از آنجایی که مدام باید مایعات و انرژی کافی دریافت کنند تا بتوانند عوارض خستگی را کم کرده و انرژی خود را ارتقا دهند، بسیاری از آنها به نوشیدنی های انرژی زا پناه برده اند. این ها در واقع غذاهای مایعی هستند که حاوی آب و انرژی در کنار هم هستند. تحقیقات اخیر که توسط مرکز اطلاعات غذا و تغذیه سازمان کشاورزی امریکا (USDA) انجام گرفته نشان می دهد که بعضی از نوشیدنی های انرژی زا حاوی گیاهان دارویی، اسیدهای آمینه، پروتئین و سایر ترکیبات مختلف در مقدار خیلی کم هستند و مصرف آنها هیچ تاثیر عمده ای در عملکرد فرد نخواهد گذاشت. سایر نوشیدنی های انرژی زا حاوی ترکیباتی هستند که باعث جذب ناکافی مایعات و مواد مغذی از دستگاه گوارش شده و احتمالا منجربه اختلالات گوارشی می شوند. جذب مواد مغذی وابسته به تعادل بین آنها بوده و بنابراین دریافت مقدار زیاد یکی از آنها باعث برهم خوردن این تعادل و تاثیر بر جذب سایر مواد مغذی مانند املاح و ویتامینها می شود.

ورزشکاران اعلب بدنبال راه هایی هستند که بتوانند قدرت دوپینگ هها و داروهای نیروزا را  افزایش دهند و بسیاری عقیده دارند که بعضی از گیاهان دارویی مانند افدرا عملکرد آنها را ارتقا می دهد. حتی بسیاری از داروهای معمول از قبیل آسپرین و کوینین اولین بار از همین گیاهان استخراج شده اند. اما همیشه باید در مظر داشت اگر دارویی هرچند گیاهی بتوانند همانند دیگر داروها عمل کند، پس حتماً میتواند مانند داروهای شیمیایی دارای اثرات جانبی نامطلوب و یا تداخل با غذاها و یا سایر گیاهان دارویی یا داروهای مصرفی فرد باشند .

افدرین ، داروی لاغری

مکمل های بدنسازی

رژیم های بدنسازی، مفید یا مضر؟