شايد هم از آن دسته ايد كه شير مي خوريد چون نگران ذخيره كلسيم استخوان هايتان هستيد، نگران سلامت دندان هايتان هستيد و شير مي خوريد چون از ارزش غذايي بالاي آن مطلع ايد و آن را به عنوان يك منبع غذايي سالم قبول داريد و... از هر دسته كه باشيد و بهانه شما براي مصرف يا عدم مصرف شير هر چه باشد، با بيماري مخالف هستيد و حتما هم مي دانيد كه فرآورده هاي شير كار خود شير را مي كنند. پس بهانه اي نمي ماند.

محققان مصرف روزي 3 ليوان شير يا ماست و يا 43 گرم پنير را توصيه مي كنند. اين حداقل ميزان كلسيمي است كه براي حفظ تندرستي بايد به بدنتان ببخشيد.

جمعي از محققان مركز تحقيقات روماتولوژي انجمن كمك به بيماران پوكي استخوان با همكاري دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت و... سازمان ها و نهادها و شركتهاي فرآورده هاي شيري اولين كنگره نقش مصرف فرآورده هاي شير در سلامت جامعه را بر پا كردند.

اكثر قريب به اتفاق آنها در يك مساله اتفاق نظر داشتند و آن اين كه هنوز با وجود اين همه تبليغات مصرف شير و فرآورده هاي آن جاي اصلي خود را در سبد خانوار ايراني پيدا نكرده است.

شركتها با غرفه هايي براي جلب نظر عموم ، متخصصان موادغذايي با ارائه سمينارها و مقالات و پزشكان با تاكيد و بيان تجربيات خود در اين كنگره شركت كرده اند. اولين كنگره نقش مصرف فرآورده هاي شيري در سلامت جامعه هم برگزار شد در حالي كه شمار مبتلايان بيماري پوكي استخوان در كشورمان آمارها را در نورديده است.

در كشور ما، حدود 25 ميليون نفر مبتلا به پوكي استخوان هستند و قسمت اعظم اين بيماران را زنان تشكيل مي دهند و براي درمان اين بيماري سالانه 2700 ميليارد تومان هزينه صرف مي شود.

به گفته دكتر محمدرضا احساني ، عضو كميته علمي اين كنگره و رئيس گروه مطالعات جامعه شير كشور، پوكي استخوان در سنين اول و دوم زندگي شكل مي گيرد و در سنين سوم و پس از آن علايم خود را نشان مي دهد. در ايالات متحده ، هر فرد روزانه 350 گرم شير مصرف مي كند.

اين ميزان چهار برابر مصرف سرانه شير در كشور ماست ، در حالي كه در امريكا 15 تا 17 برابر كشور ما براي شير يارانه در نظر گرفته شده و ما به صورتي كاملا بي هدف بخش عمده اين يارانه را به بهترين اختصاص داده ايم.

يارانه سوخت يك خانوار ايراني 920 هزار تومان در سال است ، در حالي كه اين رقم براي شير تنها به 10 هزار تومان مي رسد. بد نيست گاهي برگرديم و ببينيم از 180هزار ميليارد يارانه كشور چه ميزان آن به سلامت و چه ميزان آن به عدم سلامت اختصاص دارد.

كابوس ابتلا به بيماري هاي صعب العلاج يا لاعلاج ، از ديرينه ترين كابوس هاي بشري است ، كه تا به امروز سايه شوم خود را بر روياهاي شيرين ما گسترده است.

با وجود پيشرفت هاي بسيار دانش پزشكي در دهه هاي اخير، باز هم كشوري وجود ندارد كه به نوعي با بحران يك يا چند بيماري تهديد كننده حيات انسان دست به گريبان نباشد.

دكتر فرهاد قريب دوست ، رئيس كنگره و عضو مركز تحقيقات روماتولوژي ايران مي گويد: طبق آخرين آمار سازمان بهداشت جهاني در آغاز قرن بيست و يكم تصادفات رانندگي ، حوادث قلبي و عروقي ، سرطان ها و پوكي استخوان 4دشمن اصلي حيات بشر ناميده شده اند.

اين داده ها در حالي است كه نتيجه پژوهشهاي متاخر حاكي از نقش مهم و موثر مصرف شير و فرآورده هاي آن در كاهش فشار خون افزايش چربي هاي خون جلوگيري از ابتلا به سرطان كولون و پيشگيري از پوكي استخوان است.

آنچه امروز ما را به دقت در وضعيت مصرف فرآورده هاي شيري وادار مي سازد، تلاش براي يافتن بهترين پاسخ ممكن به اين سوال است كه آيا زماني فرا نرسيده تا با انتخاب و به كارگيري الگوي مصرف درست اين دسته از فرآورده ها با سلاحي بي ضرر و ارزان به عنوان تغذيه سالم به جنگ دشمنان اصلي برويم؟

براي جلوگيري از ايجاد يا كاهش فشار خون مي توان از تغييرات رژيم غذايي ، كاهش وزن در صورت اضافه وزن ، ترك سيگار، كاهش مصرف الكل و افزايش فعاليت هاي فيزيكي استفاده كرد.

سيمين اسداللهي ، عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين و دانشجوي دكتري رشته صنايع غذايي مي گويد: تقريبا 20 سال پيش محققان گزارش كردند كه رژيم غذايي شامل لبنيات ، ميوه ها و سبزي هاي فراوان در كاهش فشارخون موثرند.

اخيرا حمايت از اين استراتژي از سوي انجمني در امريكا صورت گرفته است و طي تحقيقات نتيجه آن شد كه درست است كه يك رژيم غذايي غني از ميوه و سبزي فشار خون را كاهش مي دهد، ولي نسبت به زماني كه از تركيب آنها با مواد غذايي لبني استفاده مي شود، بمراتب تاثير كمتري دارد.

استئوپروز يا پوكي استخوان ، شايع ترين بيماري متابوليك استخوان است ، به نحوي كه 200 ميليون نفر در دنيا به آن مبتلا هستند، بعلاوه تا پيش از ايجاد شكستگي كه عارضه مهم آن است ، هيچ نوع علامت باليني ندارد. استئوپروز دزدي است كه بي سرو صدا، سرمايه استخواني انسان ها را به يغما مي برد.

دكتر ناصر اقدمي مي گويد: عوامل موثر در ايجاد استئوپروز، زمينه ژنتيك ، نژاد، جنس ، رژيم غذايي ، فعاليت فيزيكي ، وضعيت هورموني ، وزن بدن ، سن ، يائسگي ، تغذيه و اعتياد به سيگار و الكل است.

مهمترين عامل در رژيم غذايي از نظر كسب توده استخواني ، ميزان كلسيم آن است كه بخصوص در دوران رشد اهميت بالايي دارد.

مصرف كلسيم حدود 1000 ميلي گرم در روز براي داشتن حداكثر بافت استخواني مناسب بسيار اهميت دارد، كه براي رساندن اين مقدار كلسيم به بدن ، بهترين راه ، مصرف فرآورده هاي لبني در درجه اول و بعد لوبيا و كلم است.

دكتر آراسب دباغ مقدم ، دبير كميته تخصصي بهداشت موادغذايي جامعه دامپزشكان ايران مي گويد: وجود چربي در شير يكي از دلايل اصلي خارج كردن آن از برنامه غذايي برخي افراد است.

هر چند شيرهايي با مقادير متفاوتي از چربي در حال حاضر در اكثر نقاط دنيا و در ايران وجود دارد، اما برخي افراد به دليل اطلاعات ضد و نقيضي كه در اين باره در رسانه هاي گروهي و مطبوعات از زبان افراد غيرمتخصص مطرح مي شود، ترجيح مي دهند از مصرف شير به علت داشتن چربي خودداري كنند.

دكتر آراسب مقدم مي گويد: تحقيقات اخير نشان مي دهد چربي و كلسترول شير براي افرادي كه بيماري هاي قلبي دارند، خطرناك نيست و علاوه بر آن كه مواد موجود در چربي شير از عوامل پيشگيري كننده از سرطان و بيماري هاي قلبي - عروقي هستند و احتمال انباشتگي چربي را از سرخرگ ها به حداقل مي رسانند، چربي شير داراي بيش از 400 نوع اسيد چرب است كه تعداد زيادي از آنها زنجيره كوتاه و نقطه ذوب پايين دارند و كاملا قابل هضم هستند.

به دليل نقشي كه چربي هاي شير در تغذيه انسان دارند، زمينه براي بيان تحقيقات جديد و پاسخگويي به برخي ابهامات در اين كنگره فراهم شد.

گروهي از پنيرها در برابر پوسيدگي دندان نقش محافظت كنندگي از خود نشان مي دهند. در يك تحقيق ، به حيوانات آزمايشگاهي رژيمي حاوي كربوهيدرات هاي تخميرپذير (به مقدار زياد) خورانده شد و در نهايت مشخص شد كه خوردن پنيرهايي مثل چدار و موزارلا در كنار رژيم غذايي فوق پيشرفت پوسيدگي دنداني را به ميزان قابل ملاحظه اي كاهش داده است.

دكتر عليرضا مويدنيا مي گويد: بررسي هاي اپيديولوژيك و كلينيكي نيز اثر محافظت كنندگي پنير را در پوسيدگي دندان مثبت ارزيابي كرده اند. محققان به اين نتيجه رسيده اند كه افراد بزرگسالي كه زياد پنير مي خورند؛ نسبت به گروهي كه مصرف پنير پاييني دارند، كمتر در معرض پوسيدگي هاي ريشه اي دندان بوده اند.

درباره افرادي هم كه با خوردن مستمر نوشابه هاي كولا در گذشته ميناي دندانشان نرم شده بود، جويدن پنير سخت باعث مينراله شدن مجدد ميناي دندان شده است.

شير در سلامت دهان هم نقش مثبتي دارد.

مواد مغذي شير مثل كلسيم ، فسفر، منيزيم و ويتامين D باعث رشد و قوت دندان هاي كودكان در برابر پوسيدگي شده اند. باوجود برخي نگراني ها كه درباره احتمال ايجاد پوسيدگي دندان با مصرف شير شكلاتي وجود دارد، هنوز هيچ مدرك علمي ، اين باور را تاييد نكرده است.

احتمال بروز پوسيدگي با مصرف اسنكهايي مثل چيپس سيب زميني ، شيريني و كشمش بمراتب بيش از مصرف شيرهاي شكلاتي است ، ضمن اين كه تركيبات محلول در آن مثل كاكائو، از تجمع پلاك روي دندان و نيز از پوسيدگي آن به واسطه كاهش بيوسنتزي پلي ساكاريدهاي خارج سلولي از ساكارز از سوي ميكروارگانيسم هاي پلاك جلوگيري مي كند.

پس تا مي توانيد شير بخوريد، هرچند تركيبات مختلفي از شير باشد. برخي محققان مي گويند شير كاكائو، تنها ممكن است جذب كلسيم را در شير دچار اشكال كند، كه اين مساله هنوز هم ثابت نشده است.

با مصرف شير تا 25، 30سالگي منبع كلسيم را در استخوان هاي بدن تكميل كنيد؛ چون بعد از اين سن ، استخوان ها كم كم منابع كلسيم خود را واگذار مي كنند و پوكي استخوان آغاز مي شود.

گردآوری:

 جواد سبحانی

کارشناس تغدیه و رژیم درمانی چاقی

تلفن مشهد :36064720