انواع سنگ های کلیه:
- - سنگ های اگزالات کلسیم: بیشتر سنگ های کلیه از نوع اگزالات کلسیم هستند. این نوع سنگ ها بیشتر در شرایطی که ادرار اسیدی است ایجاد می گردند. از غذاهایی که باعث ایجاد شرایط اسیدی در کلیه میشوند میتوان به گوشت، تخم مرغ، حبوبات، قهوه و غیره اشاره کرد. اگزالات غذا نقش مهمی در ایجاد سنگ هایی از این نوع دارد اما خود بدن هم مقداری اگزالات تولید میکند مثلا ویتامین C در داخل سلول ها به طور نرمال به اگزالات تبدیل می شود. بعضی از غذا ها هم دارای اگزالات زیادی اند مانند بسیاری از میوه ها سبزیجات و مغز ها.
- - سنگ های کلسیم فسفات: این نوع سنگ ها کمتر رایج اند و اکثرا زمانی ایجاد می شوند که محیط ادرار قلیایی باشد. بیشتر میوه ها و سبزیجات، شکلات و آب پرتقال باعث قلیایی شدن محیط ادرار می گردند.
- - سنگ ها اوریک اسید: بیشتر زمانی ایجاد میشوند که مواد پروتئینه حیوانی به مقدار زیاد و متداوم مصرف گردد. این عامل برای ورزشکارانی که مقدار بالایی پروتئین حیوانی در روز مصرف می کنند و یا از پودر های پروتئین استفاده میکنند بسیار خطر ساز است.
- - سنگ های استروویت: در اثر عفونت کلیه ایجاد می گردند و تحت تاثیر رژیم غذایی نیستند.
- - سنگ های سیستئینی: از یک بیماری نادر ژنتیکی حاصل میشوند که در آنها اسید آمینه سیستئین (یکی از پیش ساز های پروتئین) از جداره ی کلیه به داخل ادرار ترشح می شوند و ایجاد سنگ می کنند.
تغذیه در سنگ کلیه:
مایعات:
فردی که دارای سنگ بوده یا هست باید در حدی مایعات مصرف کند که روزانه حدود 1.8 لیتر (یا 8 فنجان) ادرار دفع کند. مصرف بالای آب باعث رقیق شدن ادرار و دفع رسوبات از طریق ادرار می گردد. افرادی که فعالیت بدنی بالا دارند و یا در مناطق گرمسیر زندگی می کنند نیاز به مصرف آب بالاتری دارند. در شرایط معمول مصرف روزانه حدود 10-12 لیوان آب این مقدار ادرار را ایجاد می کند.
بعضی از تحقیقات نشان داده اند که مصرف نوشیدنی های سیتراته مثل لیموناید و آب پرتقال جلوی تشکیل سنگ را میگیرد. در حالی که سیترات ممکن است جلوی تشکیل و رسوب سنگ های اگزالات کلسیم و اوریک اسید را بگیرد اما در مورد کسانی که سنگ کلسیم فسفات دارند میتواند مضر باشد.
چای و قهوه هردو دارای اگزالات هستند. هرچند آزمایشات در مورد اثر آنها بر سنگ کلیه در مورد ضرر آنها یر سنگ کلیه خیلی همسو نیستند ولی تا آنجا که امکان دارد باید مصرف آنها را کم کرد یا رقیق مصرف کرد.
- آب گریپ فروت و نوشابه سیاه رنگ هردو باعث افزایش خطر تشکیل سنگ در افرادی که مستعد یه تشکیل سنگ های اگزالات کلسیمی هستند، میشود که باید از مصرف آنخا خود داری شود. هرچند که ذغال اخته و آب آن برای ازبین بردن عفونت کلیه مفید اعلام شده اما دارای مقدار بالایی اگزالات است که در تشکیل سنگ های اگزالات خطر ساز است.
نمک چگونه در تشکیل سنگ اثر می گذارد؟
سدیم موجود در نمک باعث دفع بیشتر کلسیم از طریق ادرار می شود. غلظت زیاد کلسیم در ادرار باعث تشدید ساخت سنگ میشود. مقدار پیشنهادی برای مصرف سدیم 2400 میلی گرم در روز (یک قاشوق چای خوری یا 6 گرم) است. اما کاهش مصرف نمک حتی کمتراز این مقدار برای افراد با سابقه سنگ پیشنهاد می گردد.
چگونه مصرف نمک را کاهش دهیم:
در هنگام خرید محصولات غذایی به مشخصات ارزش غذایی آن توجه داشته باشید. از موادی استفاده کنید که کمتر از 5٪ مقدار روزانه سدیم داشته باشد (یا کمتر از 140 میلی گرم). بعضی از غذاها دارای مقدار بسیار بالائی سدیم هستند که باید در مصرف آنها بسیار احتیاط کنید از این دسته میتوان به هات داگ، سبزی و سوپ های کنسرو شده، غذاهای فراوری شده و فست فودها اشاره کرد.
گوشت و دیگر مواد با پروتئین بالا به اوریک اسید تجزیه می شوند که برای افرادی که سنگ های اوریک اسید دارند خطر ساز است.
آیا کلسیم رژیم غذایی باعث ایجاد سنگ کلیه می گردد؟
کلسیم رژیم غذایی باعث ایجاد سنگ های اگزالات کلسیم نمی گردند. کلسیم در سیستم گوارشی با اگزالات باند میشود و جلوی ورود آن را به خون و سپس دستگاه ادراری را می گیرد و در نتیجه از تشکیل سنگ اگزالات کلسیمی در کلیه جلوگیری می کند. افرادی که سنگ های اگزالات کلسیمی دارند باید روزانه 800 میلی گرم کلسیم در رژیم خود بگنجانند. یک فنجان شیرکم چرب حدود 300 میلی گرم کلسیم دارد.البته بسیاری از تحقیقات نشان داده که مکمل های کلسیم باعث ایجاد و رسوب سنگ کلیه می گردد. محققین اعلام داشته اند که کلسیم باید از طریق غذا و همراه با غذاهای حاوی اگزالات مصرف شود که بتواند اثر مطلوب داشته باشد.
از غذاهایی که مقدار بالایی اگزالات دارند میتوان به اسفناج، کرفس خام، سویا، شکلات، قهوه و چای سیاه اشاره کرد.
- چای سبز: چای سبز مقدار بالایی اگزالات دارد و قاعدتا باید از جمله موادی که درمصرف آن دقت داشت به حساب آید اما تحقیقات نشان دادند که مصرف چای سبز باعث کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه می شود. این امر ممکن است به علت خاصیت بالای آنتی اکسیدانی کتکین موجود در چای سبز باشد.
آیا مصرف مکمل ها باعث افزایش خطر سنگ کلیه می گردد؟
مکمل هایی که حاوی ویتامین C هستند میتوانند باعث افزایش خطر سنگ در افراد مستعد شوند. ویتامین C یا آسکوربیت در بدن به اگزالات تبدیل می شود. محققان پیشنهاد می کنند که افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند نباید بیشتر از 500 میلی گرم از این ویتامین را در روز مصرف کنند. همانطور که قبلا گفته شد مکمل کلسیم اگر همراه با غذا های اگزالاتی باشند باعث کم شدن خطر سنگ و اگر به طور جداگانه مصرف گردند احتمال سنگ را افزایش می دهد.
رژیم غذایی یکی از عوامل ایجاد سنگ کلیه به حساب می آید. سایر عوامل شامل: داشتن تاریخچه ی سنگ در افراد فامیل، سن بین 50 - 20 ، مصرف بالای آنتی اسید ها و مکمل ها، شکل کلیه غیر نرمال، مصرف پروتئین بالا، و در مردان باعث افزایش خطر سنگ میشود.
- ü به هر حال اگر سنگ کلیه دارید و یا مستعد به ایجاد سنگ هستید حتما با متخصصین کلیه و تغذیه در میان بگذارید تا چه از لحاظ رژیم غذایی و چه داروها و راه های دفع سنگ تحت کنترول باشید.
؟
