دیابت و چاقی

با توجه به شیوع روز افزون دیابت و عوارض آن مانند مشکلات قلبی، کلیوی و ...، بررسی علل ایجاد آن و راههای پیشگیری از پیشرفت بیماری، از قدم های موثر در بهبود شرایط و کم کردن خطرات نامبرده است. اضافه وزن و چاقی از عوامل خطر شناخته شده در افزایش احتمال ایجاد بیماری دیابت است. با توجه به صنعتی شدن جوامع و کاهش فعالیت های روزانه، با تعدیل رژیم های غذایی و انجام فعالیت های ورزشی، می توان تا حدود زیادی جلوی یکی از عوامل خطر مهم در ایجاد دیابت را گرفت. یکی از گروههای سنی مهم که می بایست از این نظر بصورت جدی کنترل شوند، گروههای سنی میانسال و پیر هستند. از طرف دیگر برای پیشگیری از ورود بچه ها و جوانان به این گروه در معرض خطر، می بایست انگیزه لازم و برنامه های مربوطه را برای این گروههای سنی نیز فراهم گردد. این مطلب که چاقی، تنها عامل ایجاد بیماریهایی مانند دیابت نمی باشد؛ مشخص است ولی اینکه درمان چاقی و کنترل وزن بطور مشخصی از خطر ایجاد بیماریهای مرتبط جلوگیری می کند، کاملا ثابت شده است.

دیابت نوع 2 و سطوح پیشگیری

دیابت نوع 2 شایعترین نوع دیابت است و پیش بینی می شود با سرعت روزافزون شیوع چاقی، شیوع این بیماری سرعت بیشتری پیدا کرده و خطر آن تعداد زیادی از افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی را تهدید نماید. پيشگيري از ديابت در سه سطح اوليه (primary)، ثانويه (secondary) و ثالثیه (tertiary) قابل انجام مي باشد. پيشگيري اولیه با هدف كاهش ميزان بروز بيماري در جامعه از راه كنترل عوامل خطرزا يا انجام مداخلات در افراد يا جوامع مستعد به بيماري صورت می گیرد. پيشگيري ثانويه عبارتست از شناسايي بيماران ناشناخته يا افرادي كه در معرض ابتلا به بيماري می باشند (غربالگري ديابت در جامعه در افرادي كه در خطر بيشتري براي ابتلا به بيماري هستند). پيشگيري ثالثيه شامل هرگونه فعاليتي با هدف جلوگيري يا به تأخير انداختن پيدايش عوارض حاد بیماری مانند افت ناگهانی قند خون و عوارض ناشی از آن، و يا عوارض مزمن مانند نارسايي كليه، زخم پا می باشد.

برنامه ريزي براي عموم جامعه با هدف كاهش عوامل خطر ایجاد دیابت از جمله عوامل کارآمد در پیشگیری از افزایش بروز دیابت می باشد که می تواند از بسیاری از موارد بروز این بیماری پیشگیری نماید. نقش بالقوه يك عامل خطرزا در پيدايش ديابت، در واقع ارزش مداخله برروي آن عامل را در پيشگيري اوليه مشخص می نماید. علل متعددی در ایجاد دیابت نوع 2 موثر هستند، که به اختصار در شکل زیر به نمایش درآمده اند.

علل ایجاد دیابت در اثر چاقی

بر اساس مطالعات انجام شده، با وجود آنکه هنوز ژن و HLA شناخته شده ای برای دیابت نوع 2 وجود ندارد، توارث نقش عمده اي در انتقال این بیماری برعهده دارد . چاقی با مقاومت به انسولين و در نتیجه اختلال تحمل گلوکز و ایجاد دیابت همراه می باشد.بر همین اساس افراد چاق در معرض خطر بالاتري برای ابتلا به ديابت هستند. به طور کلی پذیرفته شده است که چاقی مسوول بروز این بیماری در افرادی است که از نظر ژنتیکی مستعد می باشند. به همین ترتیب، سازمان بهداشت جهانی در سال 1980 بیان کرد که می توان چاقی را قویترین فاکتور خطر برای ایجاد دیابت نوع 2 معرفی نمود. با توجه به همراهی فشارخون بالا با دیابت و همچنین اثر ثابت شده چاقی در ایجاد این بیماری، شیوع این مشکل در افراد دیابتی مبتلا به چاقی، به مراتب افزایش می یابد و فشار خون بالا از علل اصلی عوارض عروقی ناشی از دیابت می باشد.