تن سنجی (آنتروپومتری) قد , وزن , جثه
تن سنجی و تعیین ترکیب بدن ( مخصوص دانشجویان تغذیه)
چین پوستی در ناحیه ماهیچه سه سر (TSF)
نسبت دور کمر به دور باسن (WHR)
تن سنجی (Anthropometry)به معنای سنجش اندازه های بدن است که شامل اندازه گیری قد، وزن و محیط قسمت های بدن می باشد. اندازه گیری ترکیب بدن (Body Composition) نشان دهنده آن است که بدن از چه اجزایی ساخته شده است و در پنج سطح اندازه گیری می شود: اتمی، مولکولی، سلولی، بافتها و کل بدن.
با تعیین اندازه ها و ترکیب بدن می تواند تخمینی از وضعیت تغذیه ای به دست آورد ولی کمبودهای تغذیه ای مشخص نخواهد شد، بنابراین باید از سایر روشهای ارزیابی نیز استفاده کرد.
اندازه گیری قد
اندازه گیری قد در بزرگسالان با استفاده از قد سنج انجام می شود. برای اندازه گیری قذ، فرد باید شرایط زیر را داشته باشد:
بدون کفش
قرار گرفتن کف پاها کاملاً روی زمین
پاشنه های پا به هم چسبیده
پاها صاف
قرار گرفتن دستها در کنار بدن
شانه ها آرام
تماس ستون فقرات، باسن و پشت پاشنه های پا با سطح قد سنج (یا دیوار)
چشم ها و صورت رو به جلو
پیش از اندازه گیری نفس عمیق کشیده شود.
ارزیابی قد. قد را می توان یا استفاده از جدول های استاندارد ارزیابی کرد (مانند جدول های NCHS برای کودکان و نوجوانان). به طور معمول، ارزیابی قد بر حسب سن و جنس انجام می گیرد. مقادیر پایین تر از صدک 5 یا بالاتر از صدک 95 ممکن است نمایانگر نوعی خطر تغذیه ای باشد.
تعیین اندازه جثه بدن
تعیین اندازه جثه بدن برای ارزیابی وزن، مورد نیاز است. برای تعیین اندازه جثه بدن ابتدا قد و محیط مچ دست راست را در کوچکترین ناحیه اندازه گیری کرده و مقدار آن در فرمول زیر قرار داده می شود:
r=((cm) قد)/((cm) دست مچ محیط)
سپس مقدار r با مقادیر زیر مقایسه می شود:
|
اندازه جثه |
مردان |
زنان |
|
کوچک |
4/10 < r |
11 < r |
|
متوسط |
4/10 – 6/9 < r |
11 – 1/10 < r |
|
بزرگ |
6/9 > r |
1/10 > r |
• اندازه گیری وزن بدن
برای اندازه گیری وزن بدن فرد باید شرایط زیر را دارا باشد:
کمترین مقدار لباس، بدون کفش، ایستاده در وسط ترازو و بدون کمک.
اگر عضوی از بدن قطع شده باشد، وزن بدن بصورت زیر تعدیل می شود:
- قطع دست 7/0 % کمتر
- قطع ساعد و دست 3/2% کمتر
- قطع تمام بازو و دست 5% کمتر
- قطع کف پا 5/1% کمتر
- قطع ساق و کف پا 9/5% کمتر
- قطع تمام پا 16% کمتر
ارزیابی وزن. ارزیابی وزن توسط یکی از روش های زیر صورت می گیرد:
نمایه توده بدن (BMI). یک روش غیر مستقیم برای تعیین میزان چاقی یا چربی بدن است. برای ارزیابی دقیق تر وضعیت چاقی بدن، باید این شاخص با نسبت دور کمر به دور باسن یا ضخامت چین پوستی همراه شود.
BMI= وزن به کیلو گرم تقسیم بر توان دوم قد بر حسب متر
جدول1-2. تفسیر نمایه توده بدن در مردان و زنان غیر باردار
|
BMI |
تفسیر |
|
کمتر از 5/18 |
کم وزنی |
|
9/24 – 5/18 |
طبیعی |
|
9/29 – 25 |
اضافه وزن |
|
9/34 – 30 |
چاقی درجه I |
|
9/39 – 35 |
چاقی درجه II |
|
برابر با یا بیشتر از 40 |
چاقی شدید درجه III |
1- Underweight- کمبود وزن
2- Overweight- اضافه وزن
3- Obesity (class I)- چاقی درجه 1
4- Obesity (class II) - چاقی درجه 2
5- Extreme Obesity (Morbid Obesity - class III) - چاقی کشنده
جدول 1-3. نمایه توده بدن در نوجوانان
|
سن(سال) |
صدکها |
|||||
|
پسران |
دختران |
|||||
|
50 |
85 |
95 |
50 |
85 |
95 |
|
|
12 |
8/17 |
1/21 |
9/24 |
3/18 |
2/22 |
9/25 |
|
13 |
5/18 |
9/21 |
9/25 |
9/18 |
1/23 |
1/27 |
|
14 |
2/19 |
8/22 |
9/26 |
3/19 |
9/23 |
9/27 |
|
15 |
9/19 |
6/23 |
8/27 |
7/19 |
3/24 |
5/28 |
|
16 |
6/20 |
5/24 |
5/28 |
1/20 |
7/24 |
1/29 |
|
17 |
1/21 |
3/25 |
3/29 |
4/20 |
2/25 |
1/29 |
|
18 |
4/21 |
9/25 |
0/30 |
6/20 |
6/25 |
2/30 |
|
19 |
9/21 |
4/26 |
7/30 |
8/20 |
9/25 |
7/30 |
95 > - 85 ≤ معادل اضافه وزن
95 ≤ معادل چاقی
اندازه گیری محیط برخی قسمت های بدن
اندازه گیری محیط نواحی مختلف بدن برای تخمین توده عضلانی (ذخایر پروتئین بدن) و ذخایر چربی بدن مورد استفاده قرار می گیرد. معمولاً در مواقعی که قد و وزن را نمی توان محاسبه کرد از این معیارها استفاده می شود، بطور مثال برای مشخص کردن خطر کم خوری یا پر خوری
نسبت دور کمر به دور باسن (WHR)
این نسبت برآوردی است از توزیع زیرجلدی و داخل شکمی بافت چربی و عضلانی. میزان بیش از یک، در مردان و بیش از 8/0 در زنان، به معنای افزایش خطر بیماری و مرگ و میر است.
روش اندازه گیری
محیط دور کمر در کوچکترین ناحیه اندازه گیری شود.
محیط دور باسن در بزرگترین ناحیه اندازه گیری شود.
WHR=(کمر دور محیط)/(باسن دور محیط)
محیط وسط بازو(MAC)
نمایانگر عضلات حرکتی، استخوان و چربی زیرجلدی است. در افرادی که نمی توان وزن آنها اندازه گیری کرد از این روش برای غربالگری و به عنوان روش سریع ارزیابی وضعیت مداخله تغذیه ای در درازمدت استفاده می شود.
روش اندازه گیری:
بازو باید به صورت زاویه قائم (90 درجه) نگه داشته شود.
محیط دور بازو در ناحیه وسط بازو، بین استخوان نوک شانه و آرنج باید اندازه گیری شود.
محیط ماهیچه وسط بازو (MAMC)
روش سریع برای تخمین میزان توده عضلانی.
روش اندازه گیری:
MAC و ضخامت چین پوستی در ناحیه ماهیچه سه سر(TSF) اندازه گیری شود.
MAMC = MAC(mm) – (TSF(mm) x π)
ارزیابی محیط دور بازو را می توان با جدول های استاندارد مقایسه کرد. این جدول ها عموماً بر حسب سن، جنس و در برخی موادر جثه بدن طبقه بندی شده اند. مقادیری که پایین تر از صدک 5 یا بالاتر از صدک 95 قرار می گیرند، نمایانگر نوعی خطر تغذیه ای هستند.
ضخامت چین پوستی
اندازه گیری ضخامت چین پوستی برای تخمین مقدار ذخایر چربی زیرجلدی بدن است. این روش بر پایه دو فرضیه انجام می شود: 1- ضخامت بافت چربی در ناحیه اندازه گیری نمایانگر کل ذخایر بدن است؛ 2- محل اندازه گیری نمایانگر حد وسط کل ذخایر زیرجلدی است.
ذخایر چربی با سن، جنس و نژاد تغییر می کند. دقت اندازه گیری بستگی به مهارت فرد اندازه گیر دارد. هر اندازه گیری سه بار تکرار و میانگین آنها در نظر گرفته می شود. معمولاً اندازه گیری ها در چندین ناحیه بدن انجام می گیرد. این نواحی شامل ماهیچه سه سر، ماهیچه دو سر، بالای ماهیچه ستیغ لگنی و زیر ماهیچه شانه است. در اینجا فقط در مورد اندازه گیری در ناحیه ماهیچه سه سر توضیحاتی داده می شود.
چین پوستی در ناحیه ماهیچه سه سر (TSF)
این ناحیه به عنوان معمول ترین ناحیه اندازه گیری کل چربی بدن مورد استفاده قرار می گیرد(هر چند این اندازه گیری دقیق نیست).
روش اندازه گیری:
بازو راست در زاویه 90 درجه بصورت شل نگهداری می شود و ناحیه وسط بازو مشخص می شود (به بخش MAC مراجعه شود).
نزدیک به یک سانتی متر بالای نقطه وسط ماهیچه سه سر مشخص شود و پوست و چربی زیر آن بین انگشتان به طرف بیرون کشیده شود.
با کمک کالیپر که در زاویه راست نسبت به نقطه وسط بازو نگه داشته می شود، تقریباً یک سانتی متر زیر محل نگهداری، اندازه گیری شود.
ارزیابی ضخامت چین پوستی در ناحیه ماهیچه سه سر (و ناحیه زیر ماهیچه شانه) را می توان با جدول های استاندارد مقایسه کرد. مقادیر یا پایین تر از صدک 5 یا بالاتر از صدک 95، نمایانگر نوعی خطر تغذیه ای است.
. . برای مطالعه شما
