ريزش مو؛پيشگيری ودرمان    مقدمه : در انسان پياز يا فوليكول مو به دو دسته تقسيم ميشود :
1 ) موي ركی : در سراسر پوست بدن بجز كف دست و پا اين نوع مو ديده ميشود .
2 ) موی انتهايی يا ترمينال : در قسمت سر ديده ميشود ( بعد از بلوغ جنسی اين نوع مو در قسمتهای تناسلی و زير بغل و همچنين صورت مردان ديده ميشود ) اين نوع مو زبر و خشن ميباشد .
رشد مو دارای دورهايی يا سيكلهايی است كه شامل : دوره رشد ، دوره انتقالی و دوره استراحت ميباشد .طول مدت دوره رشد مو در سر حدود سه سال ، دوره انتقالی 2 تا 4 هفته و دوره استراحت حدود 3 تا 4 ماه ميباشد .
در روی سر انسان حدود صد هزار پياز مو وجود دارد و با احتساب اينكه هر مو حدود هزار روز رشد دارد ; پس ريختن روزانه صد مو در سر طبيعی ميباشد و بيشتر از آن نياز به پيگيری دارد .

به طور طبيعي در زمان بلوغ، در هر سانتيمتر مربع از پوست سر 100 تا 200 ريشه مو وجود دارد كه در كل سر به حدود 100 هزار مي رسد. از اين تعداد روزانه حدود 50 تا 100 عدد مي ريزد كه با موهاي جديد جايگزين مي شود و سرعت رشد آنها تقريباً يك سانتيمتر در ماه است.
بسياري از مردم از ريزش موهاي سر خود شكايت دارند. گرچه كاهش تعداد موهاي سر در خانمها و آقايان با افزايش سن طبيعي است، اما گاهي اين روند شتاب بيشتري مي گيرد. در آقايان پس از بلوغ تعدادي از ريشه هاي موي سر در اطراف پيشاني به تدريج نابود مي شود و پديده طاسي رخ مي دهد. وسعت و شدت طاسي به عوامل ژنتيكي و خانوادگي بستگي دارد و از فردي به فرد ديگر فرق مي كند. در خانمها هم ريزش مو پس از بلوغ بيشتر مي شود و اين موضوع به زمينه خانوادگي آنها بستگي شديد دارد. مثلاً خانمي كه پدر و برادران او طاس هستند، به احتمال زياد دچار ريزش مو خواهد شد. اما خالي شدن يك ناحيه از سر در خانمها طبيعي نيست و معمولاً نشانه افزايش هورمون هاي مردانه است.
آيا موي شما بيش از حد مي ريزد؟
ميزان نگراني افراد مختلف درباره ريزش موي خود متفاوت است. گاهي فردي كه دچار طاسي شديد است، هيچ اقدامي نمي كند. در حالي كه فرد ديگر با ريزش چند تار مو فوري نگران مي شود. يك روش بسيار ساده براي تشخيص غير طبيعي بودن ريزش مو، شمارش تعداد موهاي افتاده در يك روز است كه معمولا بايد كمتر از 100 عدد باشد.

يك روش ديگر، كشيدن آرام يك دسته از موهاست. اگر با كشيدن حدود 100 تار مو در فردي كه طي 24 ساعت گذشته سر خود را شسته باشد، بيش از 5 تار مو كنده شد، اين فرد احتمالاً دچار شرايط غير طبيعي شده است.

**علل ريزش مو : ريزش مو دارای علتهای فراوانی است كه از آن جمله ميتوان به موارد ارثی ، هورمونى ، تغذيه اى ،اعصاب و روان ، مصرف دارو ، بيماريهاى داخلى و پوستی ، اعمال جراحی و حاملگی اشاره كرد.
* طاسی سر نوعی ريزش مو در قسمت جلوی و پيشانی سر ميباشد كه ادامه يافته و تا وسط سر پيش ميرود . البته گاهی در مواردی اين ريزش از وسط سر شروع ميگردد .
طاسی در بيشتر موارد در مردان ديده ميشود و علت ارثی - هورمونی دارد ، اين نوع ريزش مو قابل پيشگيری و درمان است و افراد درگير بايستی با حوصله طول مدت طولانی درمان را تحمل كنند . داروها و توصيه های درمانی گوناگونی وجود دارد كه بسته به افراد مختلف اين درمان متفاوت ميباشد .

* سوء تغذيه چه بصورت عدم دسترسی به مواد غذائی و چه بصورت رژيم غذائی جهت كاهش وزن و غيره يكی از علتهای ريزش مو ميباشد ; كمبود تغذيه ای پروتئين , اسيدهای چرب ضروری ( بدن قادر به توليد آنها نيست و بايد از طريق غذا به بدن برسد ) و كمبود ويتامينها و املاح از علل مهم ريزش مو كه قابل پيشگيری و درمان ميباشند.
ِِِِِِشــايعــــــــــــترين علت ريزش مو در خانمـــــــــــــها از سنين نوجوانی تا سنين ميانسالی كمبود آهن بدن ميباشد ، كه با مصرف غذاهای حاوی آهن و يا قرص آهن اين مشكل بر طرف ميگردد .
* وجود استرس ( فشار روحی ) ، ناراحتی و افسردگی ميتوانند از علل ريزش مو در افراد باشند. مثلا" استرس از امتحان و يا افسردگی در جوانان كه امروزه بطور فراوان ديده ميشود.
با كنترل اين هيجانات ( كه البته اگر بوسيله خود شخص صورت گيرد نتيجه مطلوبتری دارد؛ چون مصرف داروهای اعصاب نيز باعث ريزش مو در بعضی افراد ميگردد .) در مدت زمان كوتاهي اين ريزش مو برطرف ميگردد .
* از علل ديگر ريزش مو ميتوان مصرف داروها را نام برد، همه داروها باعث ريزش مو نميشوند و يك داروی خاص نيز در تمام افراد باعث ريزش مو نميشود ( بعضي افراد به داروهای خاصي حساسيت بيشتری نشان ميدهند كه مربوط به سيستم داخلي بدن در غير فعال كردن و هضم دارو دارد ) .
البته داروهايي هستند كه در بيشتر افراد باعث ريزش مو ميشوند ( از اين گروه داروها ميتوان داروهايي كه بعنوان شيمی درماني استفاده ميشوند را نام برد ) .
مصرف داروهاي اعصاب و قرص های پيشگيری از حاملگي و داروهاي قلبي در افراد زيادي باعث اين عارضه ميشوند .
* بعضي از بيماريهايي داخلي و پوست ميتوانند ريزش مو ايجاد كنند؛ مثلا" وجود تب بالا باعث ريزش مو در افراد در آينده ( حدودا" بعد از 3 ماه ) ميشود .
افرادي كه بيماري موضعي پوستي در قسمت سر باشند و يا درگيري پوستي وسيع دارند ميتوانند ريزش مو داشته باشند از جمله اين بيماريها ميتوان درگيري گسترده داءصدف ،لوپوس ، بيماريهاي تاولي و غيره را نام برد .
* اعمال جراحي و حاملگي نيز ميتوانند باعث ريزش مو شوند . فاصله مدت اين بيماريها و شروع ريزش مو معمولا" 3 ماه ميباشد ؛ مثلا" در خانمها حدود 3 ماه بعد از زايمان ريزش مو شروع ميشود كه علتهاي زيادی براي آن وجود دارد از جمله : كم خوني ، وجود استرس زايمان ، بالا بودن هورمونهاي جنسي در طول حاملگي و غيره .
در اين افراد با بيماری خاص و ريزش مو با برطرف شدن و درمان بيماري زمينه اي ريزش مو نيز برطرف ميگردد .

عوامل تشديد كننده ريزش مو
علاوه بر هورمون هاي مردانه، عوامل ديگري نيز ريزش مو را تشديد مي كند. از آنجا كه رويش موها آهسته است و پس از توقف رويش، تا افتادن آنها هم مدتي طول مي كشد، معمولاً بين بروز عامل ريزش مو و آغاز ريزش حدود 3 ماه فاصله وجود دارد. بعضي از داروها، بيماري هاي شديد، استرس و اضطراب، كشيدن موها به مدت طولاني( مانند استفاده از تل سر و ...)، ماساژهاي شديد و استفاده مكرر از سشوار مي تواند باعث تشديد ريزش مو شوند ... كمبود آهن، روي، پروتئين و اسيد هاي چرب ضروري مي تواند باعث كاهش رشد موها شود. گاهي نيز دستگاه ايمني به ريشه هاي مو حمله مي كند و آنها را از بين مي برد يا غير فعال مي كند. در يك حالت معمولاً ناحيه اي از سر به اندازه يك سكه از مو خالي مي شود كه بايد به سرعت براي درمان آن اقدام كرد.

علل ريزش مو زياده.. يكی از علل ديگر ريزش مو بعلت تغييرات هورمونی ميباشد كه معمولاْ ارثی است. در اين نوع ريزش هورمون مسئول هورمون مردانگی يا همان آندروژن است.....در بدن زنها مقداری هورمون مردانگی توليد ميشود همچنان كه در بدن مردها نيز مقداری هورمون زنانگی وجود دارد.خانمهائی كه اين هورمون در آنها بالاست و يا پوست به مقدار طبيعی اين هورمون حساس ميباشد احتمال ريزش مو در آنها ( جلوی سر فقط وابسته به هورمون ميباشد ) بالاست و در اين افراد احتمال موهای زائد نيز زياد ميباشد.بعضی از داروها اثر پوستی هورمون مردانگی را از بين ميبرند و باعث توقف ريزش مو در جلوی سر و توقف رشد موهای زائد ميشويد.

هرچند مو از سلول های مرده تشكیل شده است ولی خود از وضع درون انسان حاكی می باشد نگهداری از مو از جمله حساسیت های یك فرد اجتماعی است ومو كه خود سلولی بی جان است ولی به انسان جان می بخشد تصور يك انسان بدون مو ابرو ومژه كه بیشتر به يك روح شبیه است يك تصور ترسناك می باشد.متاسفانه برخی محصولات آرايشی وبه اصطلاح بهداشتی بيش از سودی كه به مو برسانند ضرری می رسانند كه تا سالها ماندگار و پا برجاست استفاده از مواد نفتی چون پارافين ويا روغنهايی كه از تركيبات آن كسی جز سازنده آن آگاه نيست چون انواع واكس های مو وكرم های مو و... برای بعضی از مردم علی الخصوص جوانان عادت شده و جالب اینجاست كه انتظار ريزش ويا سفيد شدن يك دانه مو راهم ندارند استفاده از موادی كه هيچ بار تغذيه ای برای بدن ندارند..فقط شكم پر كنند وبدن را با فقر مواد غذایی روبرو می كند كه خود از عوامل موثر ريزش مو سفيد شدن و... ميباشد.موادی چون چیپس پفك تخمه و...از همين دسته اند.يكی ديگر از علل بسيار مهم ريزش وضعف مو در مردان استعمال دخانيات می باشد كه حتی با علم به ضرر آن باز هم شاهد ترويج آن در بين جوانان وحتی پزشكان می باشيم استعمال سيگار باعث جمع شدن چربی زائد در حول پياز مو شده ومانع رسيدن مواد غذايی به آن ميشود.انجام برخی كارها كه البته نياز به همت والا واراده ای استوار دارد در امر مو از اهميت زیادی برخودار است به طور مثال كمتر خانواده ای است كه برنج این منبع بزرگ ویتامن به خصوص ويتامين های خانواده "ب" را به طور صحيح مصرف كند وآنرا آبكش نكند.ما به پوست برنج كه همان سبوس است به چشم ماده ای زائد نگاه می كنيم در حالی كه در كشورهای غربی با استفاده از آن انواع داروها را برای سفيد شدن پوست وسياه شدن مو و... میسازند وحتی اخيرا در اسرائيل از آن قرص های ویتامین "ب" ساخته اند وبا چند برابر قیمت به كشورهای مصرفی می فروشند.

درمان: روشهاي درماني متعددي براي طاسي پيشنهاد شده؛ اما مهمترين درمان عبارت است از رفع علل زمينه ساز ريزش مو به همراه مراقبت صحيح از موها. .امروزه داروهای متنوعی جهت پيشگيری و درمان ريزش مو استفاده ميگردد كه از آن جمله پروپشيا ميباشد. با مصرف پروپشيا از تبديل شدن هورمون آندروژن به نوع فعال آن جلوگيری ميشود:اين قرصها چون از خارج وارد ميشود گران ميباشد. البته نوع ايرانی آن هم وارد بازار شده كه قيمت آن خيلی ارزانتر است ولی بمقدار كافی نيست.استفاده از داروهايي مانند محلول موضعي مينوكسيديل هم مي تواند مؤثر باشد به شرطي كه به طور دايم استفاده شوند. معمولاً 3 تا 6 ماه پس ازقطع اين داروها، ريزش موها دوباره شروع مي شود و اوضاع به روال سابق بر مي گردد ماينوكسيديل باعث ضخيم شدن موهای ميشود ( در همان ناحيه كه مصرف ميشود ) همچنين خونرسانی را به ناحيه مصرفی زيادتر ميكند كه باعث رشد و تقويت موها ميگردد. هر دو دارو مفيد هستند و بيشتر بصورت مكمل اثر ميكنند.

MINOXIDIL (Topical)

موارد مصرف‌: مينوكسيديل‌موضعي‌براي‌درمان‌طاسي‌مردانه‌آندروژنيك‌در مردان‌و زنان‌به‌كار مي‌رود. احتمالا تأثير اين‌دارو در مرداني‌كه‌بيشتر موهاي‌قسمت‌جلوي‌سرشان‌ريخته‌است‌، كمتر ازافرادي‌است‌كه‌مبتلا به‌طاسي‌آندروژنيك‌ساير نواحي‌مي‌باشند.

مقدار ناچيزي‌ازمينوكسيديل‌موضعي‌از طريق‌پوست‌سالم‌جذب‌مي‌شود. اثر دارو حداقل‌چهارماه‌پس‌از شروع‌درمان‌دو بار در روز باداروي‌2% شروع‌شده‌و طي‌يك‌سال‌به‌حداكثر مي‌رسد. به‌نظر مي‌رسد كه‌3-4ماه‌پس‌از قطع‌درمان‌، موهاي‌جديدحاصل‌از درمان‌شروع‌به‌ريزش‌نمايند وپيشرفت‌ريزش‌مو مجددا از سرگرفته‌شود. تقريبا 95% از دارويي‌كه‌به‌طورسيستميك‌جذب‌شده‌است‌طي‌چهار روزاز بدن‌دفع‌مي‌گردد.

هشدارها: 1 ـ در صورت‌وجود بيماريهاي‌قلبي‌ـ عروقي‌، زيادي‌فشار خون‌، التهاب‌ياجراحت‌پوست‌از قبيل‌پسوريازيس‌پوست‌سر يا آفتاب‌سوختگي‌شديد داروبايد با احتياط مصرف‌شود.

2 ـ فشار خون‌، ضربان‌قلب‌و وزن‌بيماران‌تحت‌درمان‌با مينوكسيديل‌موضعي‌رابايد تحت‌نظر قرار داد.

3 ـ مصرف‌مكرر مينوكسيديل‌موضعي‌ممكن‌است‌منجر به‌ جذب‌سيستميك‌آن‌وبروز عوارض‌جانبي‌دارو شود.

عوارض‌جانبي‌: بروز مشكلات‌نادري‌همچون‌واكنش‌آلرژيك‌(بثورات‌جلدي‌وورم‌صورت‌)، خارش‌، تشديد طاسي‌،سوختن‌پوست‌سر، سرگيجه‌، اگزما،التهاب‌فوليكولها، سردرد، كاهش‌توانايي‌جنسي‌، خستگي‌، اختلالات‌بينايي‌و كاهش‌دقت‌بينايي‌با مصرف‌اين‌دارو گزارش‌شده‌است‌.

تداخل‌هاي‌دارويي‌: مصرف‌همزمان‌مينوكسيديل‌موضعي‌با فرآورده‌هاي‌حاوي‌كورتيكواستروئيدها، مشتقات نفتي‌و يا رتينوئيدها ممكن‌است‌باافزايش‌نفوذپذيري‌استراتوم‌كورنئوم‌باعث‌تشديد جذب‌جلدي‌دارو شود.مصرف‌همزمان‌مينوكسيديل‌موضعي‌وسيستميك‌به‌دليل‌احتمال‌جذب‌سيستميك‌داروي‌موضعي‌، ممكن‌است‌خطر سميت‌آن‌را افزايش‌دهد.

نكات‌قابل‌توصيه‌: 1 ـ به‌دليل‌خطر جذب‌سيستميك‌، دارو بيشتر از مقادير و دفعات‌توصيه‌شده‌و يا بر ساير نقاط بدن‌استعمال‌نگردد.2 ـ از استعمال‌ساير فرآورده‌هاي‌پوستي‌بر نواحي‌تحت‌درمان‌با دارو اجتناب‌شود.3 ـ از تماس‌دارو با چشم‌ها، بيني‌يا دهان‌خودداري‌گردد. در صورت‌تماس‌اتفاقي‌،نواحي‌آلوده‌با مقادير زياد آب‌شستشوداده‌شوند.4 ـ دستهاي‌آغشته‌به‌دارو بلافاصله‌پس‌از استعمال‌شستشو داده‌شوند. براي‌تسريع‌در خشك‌كردن‌موها از سشواراستفاده‌نگردد.5 ـ ريزش‌مو ممكن‌است‌تا دو هفته‌پس‌ازشروع‌درمان‌ادامه‌يابد.

مقدار مصرف‌:بزرگسالان‌تا سن‌65 سالگي‌: بدون‌توجه‌به‌ميزان‌نواحي‌بدون‌مو، يك‌تا حداكثر دو ميلي‌ليتر از محلول‌2%دو بار در روز بر فرق‌سر استعمال‌مي‌شود.

اشكال‌دارويي‌:Topical Solution: 20 mg/ml

بر آن شديم تا چند دستور راحت كه فقط نياز به كمی رعايت دارد را برای دوستان اشاره كنيم:(البته اين
توصيه ها از وبلاگ دوست عزيزم: گياهان دارويی كيميا انتخاب شده

سعی كنيد كه در برنامه غذايی خود از سبزيجات وميوه های تازه بسيار استفاده شود وخوردن سبزيجاتی چون كرفس جعفری كاهو واسفناج توصيه می شود. اين مطلب را هم اضافه كنم كه اسفناج جدا از تقويت غده های رنگينه ای مو منبع عظيم آهن می باشد كه باعث تقويت استخوان وناخن ومو می شود. ذكر این نكته ضروری است كه اسفناج در حالت عادی در بدن دارای جذب بسيار پايينی می باشد وبايد همراه آبليمو ويا ماست خورده شود

۲=بعد از استحمام اگر موهای شما پف می كند به جای استفاده از ژل ها كه باعث خفه شدن مو می شود خودداری كرده وبه جای آن از روغنهای مفید گیاهی استفاده كنيد والبته به يادداشته باشيد كه هيچ روغنی نباید بیش از 3ساعت روی سر بماند وپس از آن بايد با يك شامپوی خوب شسته شود.

۳-از حنا اين گياه مفيد استفاده كنيد وبه هيچ وجه خود حنا با شامپوهای حنا قابل مقايسه نيست. اگر از رنگ دادن حنا خوشتان نمی آيد می توانيد از پودر گل ختمی استفاده كنيد كه ديگر حنايتان رنگ نمی دهد به علاوه از خواص خود ختمی نیز بهره برده اید.

۴-شلتوك يا همان سبوس برنج گياه ارزان قيمتی است كه در هر عطاری يافت می شود. می توانيد از دمكرده آن مانند چای استفاده كنید.

۵-از رسيدن گرد وخاك ودود به موهايتان جلوگيری كنيد كه دشمن مو هستند.
سعی كنيد موهای خود را با شانه پلاستيكی شانه نكرده وبهترين شانه شانه چوبی می باشد در ضمن استفاده از سشوار نيز به هيچ وجه توصيه نمی شود واگر مجبور به استفاده از آن هستيد حتی الامكان از درجه بسيار گرم ان استفاده نكنيد.به علاوه از شانه كردن مو در حمام خودداری شود.

همانطور كه به سایر اعضای بدن رسیدگی می كنیم باید از مو نیز مراقبت نمود ولی این مراقبت نباید وسواس وحساسیت بی مورد را به ارمغان آورد.

محلول تقویت كننده مو

مواد مورد نیاز: 80 گرم الكل سفید 1عدد زرده تخم مرغ
طرز تهبه: مواد فوق را در ظرفی ریخته وبه مدت 3 دقیقه هم بزنید تا خوب مخلوط شوند.دقت نمایید كه مواد به طور یكسان وهمگن با هم مخلوط شوند.
طر زمصرف: مواد را به سر بمالید.این عمل را چند مرتبه تكرار كنید موها را با دستمالی بسته و25 دقیقه صبر كنید.سپس با آب ولرم بشویید.
فواید: این محلول خون را به سمت ریشه های مو می كشاند وباعث تقویت موی سر میشود وموها را براق میكد.

تقویت كننده مو

مواد مورد نیاز: 120گرم ماست
طرز مصرف وفواید: ماست را در ظرفی ریخته هم بزنید و4 دقیقه به موها بمالید سر را با دستمالی گرم ببندید و15دقیقه صبر كنید تا اثر خود را بگذارد.س انجام موها را با آب گرم بشوئیدهفته ای دوبار استفاده كنید.با مصرف این دستور موها تقویت شده وچربی موها تنظیم میشود.

تقویت كننده ورفع شوره مو

مواد مورد نياز: 160 گرم روغن كرچك 8دانه سیر
طرز تهيه : سير ها را خرد كرده روغن را بر روی حرارت به مدت 5 دقیقه قرار دهيد.سير ها را داخل روغن بريزيد از حرارت بر داشته مدت 3روز صبر كنيد سپس آنرا صاف نموده در ظرفی بريزيد.
طرز مصرف: قبل از حمام از اين روغن با انگشت به سرتان بماليد سر را با دستمال گرمی ببنديد ويكساعت صبر كنيد سپس موها را شسته وخشك كنيد.هفته ای 2بار میتوانید از اين محلول تقويتی استفاده نماييد.
خواص: اين محلول ضد عفونی كننده ميباشد وبه موها طراوت وشادابی می بخشد وبه موهای خشك حالت ميدهد وبرای رفع شوره سر نيز مفيد است

جواد سبحانی
مشاور تغذیه و رژیم درمانی